kok baarn nl 2019-2020

De architectonische nalatenschap van de Amsterdamse architect IJsbrand Kok (1911-1980) wordt bewaard bij het Rijksarchief voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw (beheerd door Het Nieuwe Instituut in Rotterdam) en hij is vooral bekend als restauratiearchitect net als zijn vader A.A. Kok. In 1948 heeft IJbrand Kok in Baarn de villa ‘De stad Nazareth’ ontworpen waarvan 41 tekeningen voor en 13 zwartwit foto’s in het archief bewaard worden. In 2008 is de villa aangewezen als gemeentelijk monument.Bijzonder is dat het hele gebouw is ontworpen op een module van 25cm, zowel de plattegronden als de gevels. Daarnaast wordt het nieuwbouwhuis zorgvuldig ingepast in een al bestaande villatuin. In veel stukken over dit huis wordt geschreven dat Kok deze villa voor zichzelf ontwierp op kosten van dhr. W. van Gorcum uit Den Haag. Voor die stelling is geen enkel bewijs. Vanaf de eerste bouwaanvraag staat Van Gorcum als opdrachtgever genoemd en uit de latere aanvragen (1951, 1953) blijkt dat Van Gorcum het huis zelf bewoonde. Mogelijk dat Kok oorspronkelijk de grond bezat en dit met een plan verkocht heeft. Er zijn namelijk ook enkele vroegere, behoorlijk afwijkende ontwerpen in het archief gevonden.

Dan is er ook nog een verhaal over onenigheid tussen opdrachtgever en architect. Dit zou wel kunnen kloppen en waarschijnlijk ligt de oorzaak in 1951. In het Rotterdamse archief is namelijk een ontwerp van Kok voor een uitbreiding van het huis aan de achterzijde aanwezig, gedateerd maart 1951. Dit ontwerp is niet uitgevoerd. Curieus bij dit plan is dat een bestaand ‘afdak’ (beschut terras) wordt verplaatst. Dat doet Kok precies op een bestaande as van de tuin. In november van hetzelfde jaar wordt een vergunning aangevraagd door een lokale aannemer voor het vergroten van de garage. Stilistisch nogal afwijkend van het oorspronkelijke ontwerp van Kok. Waarom een andere ontwerper vragen als de relatie nog goed is? Zeer waarschijnlijk is er onenigheid ontstaan over het plan uit maart 1951.

In 1953 dient dezelfde aannemer een ontwerp voor de uitbreiding aan de achterzijde van de woning die programmatisch wel lijkt op het plan van Kok uit maart 1951 maar de stijlbreuk is duidelijk zichtbaar. Daarnaast wordt de oorspronkelijke tuin ook ingrijpend veranderd. In 2001 wordt een deel van deze uitbreiding weer afgebroken en het huis gemoderniseerd. Daarnaast is een groot deel van de tuin afgesplitst t.b.v. verdere verdichting. Het huidige voorstel behelst het maken van nieuwe badkamers, isoleren van de kap, het herstellen van het metselwerk en het vernieuwen van een niet-oorspronkelijk bijgebouw.

Bijzonder is dat er in de hal en bij de haarden tableaus met oude tegels gebruikt zijn. In 1949, een jaar na de Baarnse villa, publiceert IJsbrand Kok een boekje met de titel: ’De Hollandse tegel’ waarin hij zijn hobby ‘historische tegels verzamelen’ toelicht. Blijkbaar een interesse die hij deelde met oorspronkelijke opdrachtgever.

Nb. Vroeger heette dit huis ‘de stad Nazareth’; foto’s van de gevelsteen zijn bewaard gebleven maar de gevelsteen zelf is helaas niet meer aanwezig.

Extension and restoration of the brickwork of a 1948 monumental house originally designed by architect IJsbrand Kok.